Op audiëntie bij Dame Helen Mirren: ‘acteurs kunnen niet liegen’

Je zou het niet zeggen, kijkend naar haar statige cv en adellijke voorkomen, maar Helen Mirren heeft heel wat fouten gemaakt. Zowel voor de camera als privé. Eindelijk kan ze het relativeren met twee woorden. ‘Bugger off, denk ik dan. Ik ben 74, waar maak ik mij druk om?’ Elegance had in Londen een exclusief gesprek met Dame Mirren.

Ze begon haar carrière in 1967, op haar 20ste, als jongste lid van de Royal Shakespeare Company, maar brak in 1991 echt door als politie-inspecteur Jane Tennison in de tv-detective Prime suspect. Mirren won drie Bafta’s en twee Emmy’s voor de kettingrokende superintendent. Toch zal het Nederlandse publiek de Britse vooral kennen van die über-Britse kost als Gosford Park, Calendar girls en The Queen. In haar nieuwste film speelt ze voor het eerst samen met een ander lid uit de Britse film- en toneel-royalty, Sir Ian McKellen (The Lord of the Rings). Samen spelen ze in The good liar, een thriller van regisseur Bill Condon, gebaseerd op het boek van Nicholas Searle. McKellen speelt Roy Courtnay, een succesvolle oplichter die zijn zinnen zet op de rijke weduwe Betty McLeish (Mirren). Niets is wat het lijkt, zoals het hoort in een goede thriller, en twist volgt na twist. Inclusief de nodige geheimen, die na decennia naar buiten komen. Een ouderwets bloedstollende productie met twee grootheden, die magistraal van elkaars kunsten gebruikmaken en wisselend met je sympathie spelen. Voor de twee acteurs ging het samenspel bijna als vanzelf met hun no-nonsense theaterervaring. ‘Toneel is eigenlijk een compleet ander beest met een andere manier van acteren’, vertelt Mirren als ze rechtop gaat zitten en een slok van haar thee neemt. ‘Maar omdat dit een relatief kleine film is, voelt het wel enigszins hetzelfde aan. Je hebt geen tijd voor onzin. Er is in een theater geen ruimte voor bullshit en ook niet op een set als deze. Je werk voorbereiden en gaan.’ Ze excuseert zichzelf en vraagt haar assistente om een keelpastille. ‘Sorry, ik heb een lichte kou opgelopen en die wil maar niet weg.’ Niet dat je het aan haar ziet. Rug recht en een licht aristocratisch voorkomen met een zwarte rok, witte blouse en wat subtiele geelgouden sieraden. ‘Ja, dat is allemaal uiterlijk vertoon, ik voel me zo ziek als een hond. Ze hebben me gelukkig genoeg opgekrikt voor vandaag. Ik moet zo ook nog op de foto.’ (lacht)

Was het lastig om deze film van de grond te krijgen, aangezien we vooral grote blockbusters zien van de studio’s? ‘We kregen een relatief bescheiden budget, maar dat is nu eenmaal hoe het tegenwoordig gaat als je een studiofilm maakt die geen groot ‘evenement’ wordt. Toch denk ik dat studio’s meer en meer de noodzaak inzien van een gevarieerd aanbod, in plaats van alleen maar de grote ‘effects’-films. Steeds vaker zie je dat die ‘groten’ toch tegenvallen aan de kassa en we teruggaan naar meer variatie, waar de volwassen bioscoopbezoeker niet wordt vergeten.’

Deze film, maar ook het acteren, gaat over misleiding en bedriegen. Wordt dit gemakkelijker naarmate je ouder wordt? (lacht) ‘Ik denk dat acteurs in het echte leven de meest slechte leugenaars zijn. Ik vind dat acteurs niet kunnen liegen. Natuurlijk speel ik een rol, maar dat is voor mij de waarheid van dat moment. Bij een interview, zoals nu, speel ik geen rol. Ik ben mijzelf, al dan niet een bewerkte versie. Wat presenteer ik aan jou en wat niet?’

Iets dat we allemaal doen op een bepaalde manier. ‘Juist. Elke ochtend als we uit bed komen, beslissen we welk kostuum we aantrekken. Eén die anders is als je naar je werk gaat, dan wanneer je ’s avonds met vrienden nog wat gaat drinken. Je kiest de beste kant die op dat moment van toepassing is. Acteurs zijn er hoogstens wat beter in om een bepaalde kant te laten zien.’

Liegen heeft daar volgens jou weinig mee te maken?

‘Ik vind dat acteurs altijd op zoek zijn naar een bepaalde waarheid binnen zichzelf of het verhaal. Sowieso ben ik een slechte leugenaar. Behalve als ik een slecht toneelstuk zie en daarna backstage moet om de acteurs te begroeten. Als je ‘goed werk’, ‘interessant’ of ‘intrigerend’ hoort, dan weet je dat ik het niks vond. Al is dat meer een leugen om bestwil en om de andere persoon te beschermen.’

MIRREN’S VOORKEUREN

Eigenschap ‘Geduld op een filmset, cruciaal.’ Drankje ‘Een wodka gimlet, limoensap met wodka.’ Schrijver & Boek ‘Ivan Turgenev en de autobiografie van Mark Twain.’ Held ‘Psychologe Camila Batmanghelidjh. Haar Kids Company zorgde voor een baanbrekende aanpak bij het helpen van kwetsbare kinderen.’ Stad ‘New Orleans.’ Acteur ‘Bijna onmogelijk om te zeggen, maar Anna Magnani.’ Film ‘De Franse film L’Atalante.’ Guilty pleasure ‘Project Runway en America’s Next Top Model.’ Slaap ‘Slaap is mijn beste remedie tegen stress. Als ik niet mijn aantal uren haal, dan neem ik geregeld een pauze van tien minuten in een comfortabele stoel op de set.’ Hobby ‘Ik hou van breien en schilderminiaturen in m’n vrije tijd.’ Hotel ‘Hotel Cipriani in Venetië.’ Vakantie ‘Met de trein door het Franse platteland.’

Hoe beslis je tegenwoordig om een project aan te nemen?

‘Het draait om de mensen waarmee ik werk. Als ik The good liar als voorbeeld neem, dan weet ik genoeg als ik hoor dat Bill Condon regisseert en Ian McKellen meespeelt. Het script is niet onbelangrijk, maar als je wordt uitgenodigd voor een etentje, vraag je toch ook niet wat er op het menu staat? Je accepteert omdat het gezelschap prettig is.’

Wat noem je thuis? ‘De flat in Londen voelt altijd weer als thuiskomen en ons huis in Los Angeles is als een groene afzondering hoog boven de stad. De oude Hollywood-westerns zijn zelfs gedraaid in het aangrenzende gebied. Nu ben ik samen met mijn man (regisseur Taylor Hackford, red.) veel bezig met ons landgoed in Puglia, dat ik nu vooral als thuis zie. Al ben ik vaak op reis, iets wat funest is voor het thuisgevoel. Ik heb er wel wat op gevonden om m’n groene vingers te behouden. Als ik lang in een hotel zit, dan koop ik één of twee planten die ik dan onderhoud.’

Bevalt het Italiaanse? ‘Ik doe mijn best met de taal. Daarvoor heb ik meer ruimte, want ik heb mijn droom om een Franse filmster te worden al tientallen jaren geleden vaarwelgezegd. Na New Orleans voel ik mij daar het meest thuis. Jarenlang was New Orleans onze thuisbasis. Taylor nam mij ooit mee naar de stad om te zien of we echt voor elkaar waren gemaakt.’

‘Na New Orleans voel ik mij het meest thuis in Puglia’

Inmiddels alweer 36 jaar geleden. ‘Voor mijn tijd met Taylor was het altijd werk boven de relatie. Dat veranderde op mijn 38ste, toen ik hem ontmoette. Het is mooi als je elkaar wat later tegenkomt, dan is het partnerschap net zo belangrijk als de liefde. Dat had ik eerder moeten weten. Tja, één van mijn vele fouten.’

Niet qua carrière. (grijnst) ‘Oh jawel hoor. Ik heb projecten aangenomen waartegen ik ‘nee’ had moeten zeggen en films afgewezen die een ‘ja’ hadden moeten zijn. Maar ach, ik heb mij – veel te laat overigens – voorgenomen om niet meer stil te staan bij fouten. Wat doe je eraan? Bugger off, denk ik dan. De wereld vergaat niet en ik heb de luxe om te kiezen wat ik doe.’

In hoeverre zijn financiën ooit een drijfveer geweest? ‘Oprecht: nooit. Ik ben gaan acteren omdat dat het enige was wat ik wilde doen. Toen ik nog bij een toneelgezelschap zat kreeg ik elke week wat geld. Dat was nodig, maar de echte beloning was het spelen op de avonden ervoor.’

Dat is wat je drijft? ‘Je doet het werk omdat dat is wat je drijft. Als je gaat acteren voor faam, dan verlies je al direct de wedstrijd. Van alle acteurs krijgt 80 procent nooit die faam en adoratie, al verdienen ze het soms wel. Als je dan het geluk krijgt om films te maken, zoals Ian (McKellen, red.) en ikzelf en meer geld te verdienen dan je ooit voor mogelijk had gehouden, is dat natuurlijk wel zeer prettig.’

CV

Naam Helen Lydia Mironoff (later gewijzigd in Mirren) Geboortedatum 26 juli 1945, Londen, Engeland Woonplaats Londen, Engeland Privésituatie getrouwd met regisseur Taylor Hackford Bekend van Cal (1984), The cook, the thief, his wife & her lover (1989), Prime suspect (1991-2006), The madness of King George (1994), Teaching Mrs. Tingle (1999), Gosford Park (2001), Calendar girls (2003), The Queen (2006), The last station (2009), RED (2010), Hitchcock (2012), The hundred foot journey (2014), Trumbo (2015), Woman in gold (2015), Catherine the Great (2019)