Tovenaars met licht: de Deense Skagengroep zette Scandinavië op de kunstkaart

Met een grote expositie in Parijs zijn de spotlights dit jaar opnieuw gericht op P.S. Krøyer en zijn kunstenaarscollectief.

Deense Skagengroep

Ze waren tovenaars met licht. Gaven een nieuwe, heldere kijk op het impressionisme. En daarmee zette de Deense Skagengroep eind negentiende eeuw Scandinavië op de kunstkaart. Met een grote expositie in het Parijse Musée Marmottan Monet zijn de spotlights dit jaar opnieuw gericht op P.S. Krøyer en zijn kunstenaarscollectief.

Vissersdorpje

Ze worden gezien als het Scandinavische antwoord op het impressionisme. Net als grootheden Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir en Edgar Degas staan de Deense Skagenschilders bekend om hun bijzondere lichtgebruik. Al zijn hun nuances nog helderder en hun kleuren nog intenser, dankzij de bijzondere locatie waar het allemaal begon: het vissersdorpje Skagen, op het noordelijkste puntje van Denemarken.

Rond 1833 trok de Deense kunstschilder Martinus Rørbye (1803-1848) naar het afgelegen vissersoord om het dagelijkse leven vast te leggen op zijn schildersdoek, toen nog in klassieke stijl. Veertig jaar later inspireerde het de jonge Deense schilder Michael Ancher (1849-1927) om ook naar Skagen te gaan. Samen met zijn vrienden Karl Madsen (1855-1938) en Viggo Johansen (1851-1935), die na een vakantie in Skagen besloten te blijven, introduceerde hij het schilderen in de open lucht.

Kunstenaarskolonie

In de vijf jaar die volgden, vestigden steeds meer schilders, maar ook andere typen kunstenaars, zich in Skagen. Hierdoor groeide Skagen uit tot een zeer levendige en bevlogen kunstenaarskolonie, tevens het middelpunt van de Scandinavische kunst aan het einde van de negentiende eeuw.

De belangrijkste advocaat van de nieuwe, moderne schilderstijl was Peder Severin Krøyer (1851-1909). Hij genoot al grote bekendheid toen hij in 1882 vanuit Parijs naar Skagen verhuisde. Zijn passie voor het impressionisme, gecombineerd met een vleugje naturalisme, werd de belangrijkste bron voor vernieuwing in de Scandinavische schilderkunst. P.S. Krøyer kreeg terecht de bijnaam ‘lover of light’.

Angsten en depressies

De inmiddels hechte vriendengroep zocht elkaar continu op om te schilderen in de buitenlucht en te praten over kunst, maar ook om samen te eten en drinken, te kaarten en bovenal het leven te vieren. Juist die feestelijke ontmoetingen legden ze vast op hun doeken. Een van de bekendste schilderijen is Krøyers Hip Hip Hurrah!, een werk waar de gezelligheid en saamhorigheid vanaf spat. Door hun gezamenlijke passie voor kunst ontstonden er ook romances binnen de groep, waarvan die van Michael Ancher en Anna Kristine Brøndum (1859-1935) de meest bekende is.

Het was echter niet alleen maar vreugde en feest binnen de Skagengroep. Later zou blijken dat veel van de kunstenaars kampten met angsten, depressies en diepe onzekerheden over hun talent. Ook waren er veel onderlinge ruzies en afgunst, waardoor ooit zo hechte vriendschappen stukliepen

Overzichtstentoonstelling

Vele kunstliefhebbers uit de hele wereld komen nog jaarlijks naar Skagen om het Skagens Museum te bezoeken. Ook het vissersdorpje zelf, met zijn zestig kilometer zandstrand, romantische huisjes en vele visrestaurants, is een toeristische trekpleister geworden en bovendien een internationale ontmoetingsplek voor kunstenaars. Op dit stukje Jutland, dat voelt als het einde van de wereld, komen ze samen om te schilderen in de buitenlucht bij het licht dat in honderdvijftig jaar nog niets van zijn magie heeft verloren.

Lief hebbers van het werk van de bekendste Skagenschilders kunnen tot 25 juli hun hart ophalen tijdens de grote overzichtstentoonstelling The Blue Hour of Peder Severin Krøyer in het Musée Marmottan Monet in Parijs. Het is een unieke samenwerking met Skagens Museum, waar in 2022 een vervolgexpositie komt, met de naam Krøyer and France.

Kunst & Cultuur
  • Jill Waas
  • iStock, Instagram