Tamara de Lempicka: de diva van de art deco

Ze presenteerde zichzelf als de diva van de kunstwereld. Het leven van art deco-schilderes Tamara de Lempicka (1898-1980) is al even veelbesproken als haar werk. 'Ik leef in de marge van de samenleving, waar de regels van het normale leven niet van toepassing zijn', aldus de flamboyante kunstenares.

tamara de lempicka

Denk aan de roaring twenties, dan denk je aan The Great Gatsby, aan luxueuze feesten waar vrouwen omhuld met veren en diamanten de charleston dansten en aan de bouw van het Chrysler Building. Maar bovenal denk je aan de opkomst van de art deco-kunst en een van de belangrijkste vertegenwoordigers daarvan: art deco-schilderes Tamara de Lampicka.

Ze werd op 16 mei 1898 in Warschau als Tamara Gorska geboren binnen een welgestelde Poolse familie. Haar vader was advocaat en haar moeder een knappe societyvrouw. Al op jonge leeftijd kwam Tamara in aanraking met kunst. Bepalend in haar ontwikkeling tot de artieste die ze werd, was een reis die ze op haar dertiende met haar ouders maakte naar Italië. Daar werd ze verliefd op de schilderkunst van de renaissance en na haar trip begon ze zelf ook te schilderen. Tamara hield toen al van een luxeleventje en dat werd nog eens extra gevoed door haar rijke oma, die het meisje verwende met reisjes en mooie kleding. Ze ging vanaf haar veertiende naar boarding school, maar haar vakanties bracht ze door in het modern gedecoreerde huis van haar tante Stephanie in Sint-Petersburg, die getrouwd was met een rijke bankier. Tamara wist toen al dat dit het droomleven was dat ze later ook wilde leiden.

Koningen en prostituees

Als zestienjarige werd Tamara verliefd op de meest begeerde vrijgezel van Warschau, de tien jaar oudere advocaat Tadeusz Lempicki. Ze trouwden in 1916 in Sint-Petersburg, maar hun geluk was van korte duur, want een jaar later brak de Russische revolutie uit en Lempicki werd gearresteerd door de Bolsjewieken. Tamara richtte zich tot de officiële instanties en vocht om haar man vrij te krijgen, al wordt beweerd dat haar knappe uiterlijk en haar charmes daar zeker ook bij hebben geholpen. Toen hij eenmaal was vrijgelaten, vluchtte het echtpaar met dochter Kizette naar Parijs, wat de start was van het glamoureuze leven waar Tamara van gedroomd had.

Omdat haar echtgenoot geen werk kon vinden in de Franse hoofdstad, begon zij professioneel te schilderen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Ze ging kunstlessen volgen en in de leer bij kunstenaard als André Lhote en Maurice Denis. Al snel wist ze echter haar eigen, unieke stijl te ontwikkelen en kon Tamara de Lempicka haar atelier openen. De beginnende kunstenares groeide binnen korte tijd uit tot een van de meest gevraagde portretschilders binnen de Parijse society. Al zegt ze zelf nooit onderscheid te hebben gemaakt in wie ze schilderde. 'Ik heb koningen en prosituees vastgelegd', sprak ze. 'Ik schilder geen mensen, omdat ze beroemd zijn. Ik schilder degenen die mij inspireren en laten vibreren.'

Erotische lading

Ook kunstcritici roemden Tamara de Lempicka om de manier waarop zij een zwoele en erotische lading gaf aan haar schilderwerken, maar wel een lijntje hield naar de renaissance-kunst die haar zo inspireerde. Haar eerste grote prestatie was haar deelname aan de internationale Exposition des Arts Decoratifs et Industriels Modernes in 1925, een grote art deco-tentoonstelling in Parijs. Tamara werd helemaal opgenomen in de Parijse kunstenaarsscene en omringde zich met lesbische en biseksuele vrouwen als Violet Trefusis, Vita Sackville-West en Sidonie-Gabrielle Colette, die ze in verleidelijke, masculiene poses vastlegde. Anno nu wordt ze nog steeds gezien als een van de eerste feministische kunstenaars vanwege de sterke, soms androgyne manier waarop ze vrouwen portretteerde. Tamara staat ook bekend om haar vele affaires, met zowel mannen als vrouwen. Haar interesse voor haar modellen ging een stuk verder dan professioneel gezien nodig was, en een poseersessie liep meer dan eens uit op seksuele escapades.

Het hele verhaal van Tamara de Lempicka lezen? Je leest het allemaal in de nieuwe Elegance. Nu in de winkels!

Kunst & Cultuur
  • Jill Waas
  • NL Beeld