Historie: Amsterdam bestaat dit jaar 750 jaar

Het 750ste jubileumjaar van de stad Amsterdam is in volle gang. SAIL keert terug, de A10 gaat op 21 juni een dag dicht voor auto’s en er zijn vele kleine evenementen om de stad te eren.

Amsterdam

Het geluk van Amsterdam lag uiteindelijk in die vreselijke ligging. Tegen de tijd dat de stad werd gesticht, waren alle aantrekkelijkere plekken in Europa al lang verkaveld, en om voor de hand liggende redenen werd een puinhoop van verschuivende slikvlakten, waar wat vissers en rietsnijders rondhingen, niet als topbestemming beschouwd.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

De lokale bevolking verbeterde en ontwikkelde echter steeds betere systemen om het water, dat zo vaak hun huizen overspoelde, te beheersen. Rond 1275 werd de dam in de Amstel gebouwd, waardoor Amsterdam haar definitieve naam kreeg en het centrum werd van iets wat door geluk, meedogenloosheid en vindingrijkheid een grote stad werd. Met een dam in de Amstel en dijkjes aan weerszijden van de rivier; de Nieuwendijk, de War­ moesstraat, verderop de Zeedijk en de Haarlemmerdijk. Bij de Dam kwam een haven waar goederen werden opgeslagen en verhandeld. Over de Amstel ging de handel naar het achterland en via de Zuiderzee en de Noordzee groeide een omvangrijke handel in graan met onder meer Scandinavië. De bron van de rijkdom van het langzaam groeiende havenstadje.

Van stadsrecht tot culturele revolutie

Stadsrechten volgden in 1306, met een stad gedomineerd en bestuurd door rijke burgers. Wat bijzonder was voor Amsterdam is dat je er geen bisschop­pelijke of adellijke paleizen vond. De sleutel voor het vrijgevochten karakter. Het was een stad van vrije en zelf­ bewuste burgers. Tot 1578 was Amster­ dam katholiek, maar toen werd het katholieke stadsbestuur letterlijk ‘aan de dijk gezet’ en kwam er een protestants bestuur. Cruciaal voor de mentaliteit van de stad is de macht van koopman­ en en dominees. Keihard kapitalisme ging moeiteloos samen met moralisti­sche preken. Met de val van Antwerpen in 1585 startte de grootste groei van de stad, Amsterdam werd het centrum van de wereldhandel. Met een vijf kilometer brede haven, diverse koloniën en de bouw van de grachtengordel in 1613. Dit werd de grootste geplande stadsuit­breiding in Europa sinds de oudheid. Het was in deze tijd dat het Amsterdam dat velen vandaag de dag kennen en liefhebben, vorm begon te krijgen.

De voorspoed kenterde echter in 1672: toen de republiek werd verslagen door buitenlandse legers en de groei werd gestopt. De stad verdween van het wereldtoneel, maar was nog steeds rijk.

Bekijk ook

Esther Verhoef over eerste ontmoeting met grote liefde Berry: 'Ik zocht hem op wanneer ik kom, maar hij nam mij totaal niet serieus' | Elegance

Zij was op slag verliefd toen ze hem zag, hij was echter niet meteen hoteldebotel. Inmiddels zijn Esther (56) en Berry (57) Verhoef al bijna veertig jaar heel happy met  elkaar. En in een nieuwe fase van hun leven nu alle drie de kinderen zijn uitgevlogen. 

In 1795 werd Nederland een eenheids­staat. Amsterdam verloor zijn privileges en werd onderworpen aan het centrale gezag in Den Haag om vanaf 1860 zich te ontwikkelen tot een belangrijke industrieplek. De grachtengordel breidde uit met arbeiderswijken als de Pijp en de Kinkerbuurt, de chique Vondelparkbuurt en later nieuwe wijken als Nieuw ­West, Buitenveldert en de Bijlmer. De jaren 60 die volgden, maakten Amsterdam tot het centrum van een culturele revolutie. Gemeente­lijke plannen voor de sloop van oude wijken, veel hoogbouw en snelwegen door de stad werden voorkomen.

'Keihard kapitalisme ging moeiteloos samen met moralistische preken.'

Wat volgt in de komende decennia zal ongetwijfeld wéér een sprong zijn. In schaal en in hoogte. Meer hoogbouw voor een groeiende bevolking, minder auto’s om plaats te maken voor groen, fietsers en voetgangers. Op de talloze lagen die de afgelopen 750 jaar zijn ontstaan, zal de stad zich blijven ontwikkelen.