Zijn boek over de laatste geïsoleerde stammen van deze wereld is enorm dik en zeer fraai – een levenswerk. Meesterfotograaf Jimmy Nelson over zijn heilige missie: mensen fotograferen die nog authentiek, puur en in balans zijn. Nog wel.
Op zijn zeventiende verloor hij praktisch in een dag al zijn haar. Hij zat op een kostschool in het noorden van Engeland en kreeg last van cerebrale parese, een motorische aandoening. De school gaf hem medicijnen – de verkeerde – maar weigerde de fout toe te geven. ‘Jij hebt je haar afgeschoren’, hielden ze vol. Hij dacht: wat nu? Van school hield hij niet. Van Engeland evenmin. Hij nam een besluit – een wellicht wat raar besluit, maar af en toe houdt Jimmy Nelson er zijn eigen, fascinerende logica op na. Hij besloot naar Tibet af te reizen. Ver weg van school en van Engeland. Maar vooral: daar waren álle mannen kaal. Het werd zijn eerste grote ontdekkingstocht. Hij liep van de ene kant van het land naar de andere kant, voorzien van een camera. Hij was reiziger geworden, ontdekker – en niet te vergeten: fotograaf. Hij had zijn passies ontdekt. In een kleine dertig jaar tijd heeft Jimmy Nelson van alles gedaan als fotograaf – reclamewerk, vrij werk, reisreportages voor onder meer Elegance – maar de laatste jaren gaat zijn volle aandacht uit naar een project waar hij zijn hele ziel en zaligheid heeft ingestopt. Hij fotografeert stammen op de meest geïsoleerde plekken ter wereld. Hij fotografeert ze niet tijdens hun alledaagse leven, maar op hun paasbest, temidden van indrukwekkende natuur, in de mooiste settings, zeer fraai belicht. Als iconen.
‘De mensen die ik fotografeer zijn in balans. Wij niet, niet meer’
Levenswerk
Before they pass away is de tussenstand van zijn jarenlange queeste. Wat een tussenstand. De luxe editie van het boek weegt liefst zestig kilo, telt 464 pagina’s en vijfhonderd beelden en is gefabriceerd door de beste Italiaanse ambachtslieden. Vijfendertig stammen staan erin. Het heeft bloed, zweet en tranen gekost – afgezien van een hoop geld en ontstellend veel energie en stress. Neem die nomadenstam die letterlijk aan het eind van de wereld lijkt te huizen, op een voor buitenstaanders haast ondoordringbaar gebied in Siberië. Jimmy ging erheen in een tot tank omgebouwd auto, door meters sneeuw, in temperaturen van vijftig graden onder nul. En wist niet eens of hij ze wel zou ontmoeten. Maar na een paar weken was het zover.
Jimmy Nelson met zijn vrouw Ashkaine Hora Adema en kinderen Naroush, Ardash en Alaya (op de scooter) en vriendjes.
‘De mensen die ik fotografeer’, zegt hij, ‘leven zoals wij eens leefden. Authentiek, puur. Ze zijn in balans. Wij niet, niet meer. Ik probeer ze duidelijk te maken: wat jullie hebben is zo bijzonder, hou het!’ Maar of dat lukt is zeer de vraag. Zo is er de stam in Tibet die niet kan wachten totdat China de snelweg naar India heeft aangelegd, dwars door hun tot voor kort zeer geïsoleerde gebied. ‘Ze vinden het spannend, zo’n snelweg. Maar over de consequenties denken ze niet na. Ze zullen hun waarde verliezen, hun puurheid, hun wortels. En op den duur net zoals wij worden.’ De komende jaren gaat Jimmy door met zijn levenswerk, nu in samenwerking met de BBC. Af en toe neemt hij zijn gezin – hij heeft drie kinderen, van elf, veertien en zeventien jaar – mee op een van zijn reizen. Om ze te laten zien: ‘Dit is wat ik doe. Zien jullie hoe mooi, hoe waardevol dit is?’ En eenmaal weer thuis doen ze wat moderne kinderen doen: gamen, studeren, sporten, feesten, voor de tv hangen. Het is vaak geen gemakkelijk leven, vooral die laatste jaren niet, toen hij menigmaal maandenlang van huis was. Op zijn 23ste leerde hij zijn vrouw Ashkaine Hora Adema kennen. Niet lang erna brachten ze twee jaar in China door, samen werkend aan een boek. Ze zijn nog steeds bij elkaar, wonend in het keurige Amsterdam-Zuid, hun thuisbasis. Zij organiseert, plant, onderneemt, schrijft (en had, maar dit terzijde, twee jaar terug de hoofdrol in ‘Het mooiste meisje van de klas’); ze doen niet alles maar wel veel samen. ‘Mijn vrouw steunt me mentaal en regelt het zakelijk verkeer’, zegt hij. ‘Zij is erg belangrijk voor mij. Zeker ook voor dit project. Zonder haar was het niet van de grond gekomen. Al zorgt de manier waarop ik werk af en toe voor wel heel veel stress thuis. Maar uiteindelijk steunt ze me in dit krankzinnige project, altijd.’
Meer interessante verhalen op het gebied van kunst- en cultuur? Klik dan hier.
